Als datajournalist en informatieontwerper wilde ik de historische ontwikkeling van Geuzenhof in detail onderzoeken en spiegelen aan actuele vraagstukken. Om die reden ben ik ongeveer een half jaar geleden gestart met het onderzoeksproject Het verhaal van Geuzenhof. Mijn onderzoek zal resulteren in een serie artikelen en een tentoonstelling.
Kunt u mij iets over de Geuzenhof vertellen?
Ik zit nog midden in mijn onderzoek en ben op zoek naar informatie en foto's van de Geuzenhof tussen 1932-2000. Bent u hier geboren of opgegroeid, heeft u hier als volwassene gewoond? Weet u hoe het stadsdeel of de Geuzenhof er tijdens de Tweede Wereldoorlog uitzag?
Als u mij iets kunt vertellen over de Geuzenhof en deze buurt, stuur dan alstublieft een mail aan: studio@theworldasflatland.net
U kunt mijn project ook op Instagram volgen.
Het verhaal van Geuzenhof
Een sociaal experiment
De ontwikkeling van het Geuzenhof-complex begon in het begin van de jaren 1930. Het bouwperceel maakte deel uit van het Uitbreidingsplan Landlust, dat het concept van ‘tuindorpen’ in de stad moest realiseren.
"We praten vooral over een plan voor het Amsterdam van de toekomst; bij een oude stad als Amsterdam geen eenvoudige onderneming."
Cornelis van Eesteren (1897-1988), stedenbouwkundige
De verwezenlijking van Geuzenhof werd mogelijk gemaakt door de samenwerking van veel creatieve en sociaal betrokken persoonlijkheden: de stedenbouwkundigen Cornelis van Eesteren en Jakoba Mulder, de bouwondernemer Huibert van Saane, de architecten Jacob Dunnebier en Johannes F. Berghoef, de tuinarchitecte Mien Ruys en de industrieel ontwerper Piet Zwart. Voor al deze personen werd Geuzenhof een oefenproject aan het begin van hun carrière.
“Volkswoningen bouwen, niet voor verkoop maar voor eigen exploitatie, die niet alleen in sociaal en economisch opzicht voldoen aan de eisen van de tijd, maar in beperkte mate vooruitlopen op hetgeen in de toekomst aan wooncomfort kan worden verlangd en verwacht.”
Huibert van Saane (1903-1981), bouwondernemer
Bouwondernemer Huibert van Saane realiseerde met Geuzenhof zijn visie op betaalbare huisvesting voor de minder welgestelde stadsbewoners. Hij ontwierp een woongebouw met luxe voorzieningen, waaronder centrale verwarming, betegelde doucheruimtes met warmwatervoorziening, inbouwkeukens, droogkasten voor de was, kleine goederenliften en radioaansluitingen. Een cruciaal onderdeel van zijn bouwplannen was de integratie van ruime gemeenschappelijke tuinen, waar elke bewoner vanaf zijn balkon van kon genieten en die toegankelijk waren via de kelder.
"De gemeenschappelijke tuinen kunnen het wonen in de stad belangrijk verbeteren, terwijl van alle mogelijkheden op dit gebied nog lang niet genoeg profijt wordt getrokken en zich steeds nieuwe perspectieven openen."
Mien Ruys (1904-1999), tuinarchitecte
Politieke beslissingen leidden tot een toename van sociale woningbouw vanaf de jaren 1930 en een drastische afname vanaf de jaren 1990. Geuzenhof (1933, 586 flats) was het eerste sociale bouwexperiment van deze omvang in Amsterdam en is daarom een goede casestudy om deze ontwikkeling te illustreren.
Behoud van architecturaal erfgoed
In de jaren 1970/80 werd Geuzenhof door verschillende investeringsmaatschappijen gekocht en snel weer verkocht. Het beheer werd uitbesteed en de verkoop van sociale woningen begon. Geuzenhof werd slecht onderhouden en dreigde in verval te raken. Dankzij de volhardende inspanningen van de bewoners werd het complex in de jaren ’90 volledig gerenoveerd. De bewoners vroegen de gemeenteraad om financiële steun, benadrukten de monumentale, historische waarde van het woningcomplex en rustten zo Geuzenhof uit voor de toekomst. Sinds 2014 zijn het hele complex en de Geuzenhof 1-tuin gemeentelijke monumenten.
Het vernieuwen van monumentaal groen
In 2018 initieerden de bewoners de herontwikkeling van de Geuzenhof 1-tuin, die in 2022/2023 werd gerealiseerd. Het bedrijf Copijn Utrecht, waar landschapsarchitecten, boomexperts en hoveniers onder één dak samenwerken, wordt ingeschakeld om een nieuw tuinplan te ontwikkelen. Aangezien de tuin oorspronkelijk is ontworpen door de gerenommeerde tuinarchitecte Mien Ruys en onder historische bescherming valt, werkten Copijn en de tuincommissie van de Geuzenhof nauw samen met een adviseur van Monumenten & Archeologie van de gemeente Amsterdam.
“De tuin is een proces.”
Mien Ruys (1904-1999), tuinarchitecte
Gedurende het vijfjarige proces kregen meer dan 360 bewoners inspraak. Ze waren actief betrokken bij het project door middel van enquêtes, stemprocedures en praktisch tuinwerk. De renovatiekosten worden gedragen door de eigenaren van de woningen, waarbij de stad Amsterdam het project ook financieel ondersteunt. De herontwikkeling van de tuin is inmiddels gerealiseerd. Tegenwoordig kijk ik vanaf mijn balkon uit op een bloembed dat als eerbetoon aan de oorspronkelijke tuinarchitecte Mien Ruys is ontworpen.
Kun jij me iets over de Geuzenhof vertellen?
Ik zit nog midden in mijn onderzoek en ben op zoek naar informatie en foto's van de Geuzenhof tussen 1932-2000. Bent u hier geboren of opgegroeid, heeft u hier als volwassene gewoond? Weet u hoe het stadsdeel of de Geuzenhof er tijdens de Tweede Wereldoorlog uitzag?
Als u mij iets kunt vertellen over de Geuzenhof en deze buurt, stuur dan alstublieft een mail aan: studio@theworldasflatland.net
U kunt mijn project ook op Instagram volgen.
